Khổng Minh thấy Khương Duy muốn chém Ngụy Diên vội can ngăn.
Khương Duy ngưng gươm lại.
Sau đó Khổng Minh thổ ra huyết rồi nằm trên giường nói với Ngụy Diên:
- Tư Mã Ý biết ta đau nên sai Hầu Bá đến do thám. Ngươi phải mau đem binh rượt đánh!
Ngụy Diên vâng lịnh.
Hầu Bá thấy nên vội quay ngựa trở về.
Diên rượt một quãng rồi trở về.
Khổng Minh nói với Khương Duy:
- Ta bình sinh muốn tận trung, tận lực khôi phục Trung Nguyên. Nhưng số trời đã định, sớm tối gì ta cũng thác. Ta đã
viết được một bộ sách hai mươi bốn thiên gồm có mười vạn bốn ngàn một trăm lẻ chữ, trong đó có đủ các phép: Bát Vu,
Thất giải, Lục khủng, Ngũ cữ. Nhưng trong chư tướng không ai đáng dạy, duy một mình ngươi là đáng ta truyền cho bộ sách
này. Ngươi chớ xem thường!
Khương Duy khóc lạy lãnh bộ sách ấy.
Khổng Minh lại nói:
- Ta có phép làm ná liên nổ, chế tên bề dài tám tấc, mỗi lần bắn ra mười mũi. Nhưng chưa dùng tới. Nay ta vẽ sẳn cách
thức để ngươi xem đó mà dùng. Lại phải nhớ miệt Âm Bình tuy hiểm trở mà sau này ắt phải mất.
Khổng Minh kêu Mã Ðại đến nói:
- Hễ ta chết rồi cứ theo kế đó mà làm.
Lại trao cho Dương Nghi một cẩm nang và nói:
- Hễ ta chết, Ngụy Diên ắt phản. Vậy cứ để nó phản, chừng đối trận sẽ giở cẩm nang mà làm y kế sẽ có kẻ giết nó.
Nói xong hôn mê tới chiều mới tỉnh lại, liền làm biểu dâng lên Hậu Chúa.
Hậu Chúa xem biểu thất kinh bèn sai quan Thượng thơ Lý Phước đến Ngũ Thượng Nguyên thăm bệnh.
Khổng Minh rưng rưng nước mắt nói với Lý Phước:
- Ta chẳng may nữa chừng phải thác, bỏ cả đại cuộc quốc gia. Vậy các ông phải gắng lãnh trách nhiệm, những người ta đã
dùng chớ nên bõ. Còn binh pháp ta đã truyền cho Khương Duy. Ta sẽ có lời di chiếu để tâu cùng thiên tử.
Lý Phước tạ từ lui ra.
Khổng Minh lại ra khỏi trại mà xem, thấy gió thu thổi đến, lạnh buốt trong mình hôn ám, bèn than:
- Mạng ta đã hết!
Sau đó vào trướng, bệnh tình càng nặng, bèn kêu Dương Nghi dặn:
- Bọn Liêu Hóa, Vương Bình, Trương Dực, Trương Ngưng đều là những kẻ trung liệt, chinh chiến đã lâu, được nhiều công
trạng, phải nên trọng dụng. Khi ta chết rồi phải lui binh, trí ngươi có thừa, ta không cần dặn nhiều.
Khương Duy phải để đi đoạn hậu.
Dương Nghi khóc lạy mà thọ mang.
Sau đó, Khổng Minh viết tờ di biểu dâng lên Hậu Chúa.
Biểu rằng: Người sống chết có số mạng. Lượng tôi vâng chỉ phạt Ngụy, chẳng may giữa chừng phải thác, không được trọn
thờ Bệ Hạ. Cúi xin Bệ Hạ hãy sửa mình, thương dân, hiếu với Tiên đế, gần kẻ tôi hiền, lánh xa kẻ xu nịnh. Lấy đạo đức
mà ban ơn.
Khổng Minh lại dặn Dương Nghi:
- Khi ta chết đừng phát tang, hãy làm một cái hộp lớn, để ta ngồi trong, lấy bảy hạt gạt bỏ vào miệng ta. Dưới chân để
một ngọn đèn thật sáng. Trong quân chớ nên khóc. Như vậy tướng tinh của ta sẽ không rớt. Tư Mã Ý thấy tướng tinh không
rớt, sẽ nghi sợ. Hãy cho hậu quân lui trước rồi cứ từng dinh mà rút dần. Hễ Tư Mã Ý đến thì đẩy xe có tượng gỗ của ta
đã khắc sẳn đó ra, Tư Mã Ý thấy vậy tất sợ mà chạy. Dương Nghi lãnh mạng.
Ðêm ấy Khổng Minh ra xem tinh đẩu, rồi chỉ một ngôi sao mà nói:
- Ấy là tướng tinh của ta đó!
Khổng Minh bèn niệm chú, rồi một lát sau bất tỉnh nhơn sự.
Bỗng thấy Lý.Phước trở vào, Khổng Minh vùng tỉnh dậy, thấy Lý Phước bèn nói:
- Ta biết ý ông rồi, trở lại làm gì?
Lý Phước nói:
- Tôi lãnh mạng Thiên Tử đến để hỏi ai sẽ thay trách Nhiệm của Thừa Tướng sau này, nhưng vì quá bối rối qua đi nên phải
trở lại.
Khổng Minh đáp:
- Chỉ có tướng Công Ðàm mới đáng.
Lý Phước hỏi:
- Sau Công Ðàm là ai?
Khổng Minh đáp:
- Phí Vĩ.
Phước lại hỏi:
- Sau Phí Vĩ là ai?
Chưa kịp đáp thì Khổng Minh đã qui thần. Lúc ấy nhằm năm Kiến Hưng thứ mười hai.
Khổng Minh thọ 54 tuổi.
Còn Khương Duy và Dương Nghi không ai dám khóc, cứ theo lời dặn mà làm, lại mật truyền cho Ngụy Diên chuẩn bị lui binh.
Trong đêm ấy Tư Mã Ý thấy một vì sao sắc đỏ rớt xong rồi bay vào trại Thục.
Ý nói:
- Chắc Khổng Minh đã chết!
Nhưng lại thấy vì sao ấy ba lần rớt, ba lần trở lên thì nghĩ rằng:
- Khổng Minh biết phép Lục đinh Lục giáp, e khi ta lâu ngày không ra đánh bèn giả chết, để gạt ta chăng?
Nghi ngờ như vậy nên cứ án binh bất động.
Còn Ngụy Diên đêm ấy thấy trên đầu mọc hai cái sừng bèn mời Triệu Trực mà hỏi.
Triệu Trực suy nghĩ một lát rồi nói:
- Ðó là điềm rất tốt, vì kỳ lân cũng có sừng, rồng cũng có sừng. Nên thấy mình mọc sừng là điềm lành.